Mustafa Asım Çalıkoğlu'nun hatıraları, Türk siyasi tarihinin en çalkantılı dönemlerine ışık tutuyor. II. Abdülhamid devrinden 31 Mart Vakası'na uzanan süreçte yaşanan siyasi ve sosyal değişimler, bir İttihatçının gözünden aktarılıyor. Bu anılar, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarına ve Cumhuriyet'in ilk dönemlerine dair önemli bilgiler sunuyor.
İttihat ve Terakki'nin Yükselişi
Mustafa Asım Bey, Selanik'te İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katılarak cemiyetin önde gelen isimleriyle çalışır. Hatıralarında, II. Meşrutiyet'in ilanına değin Selanik'te yaşadıklarını ayrıntılı olarak anlatırken, cemiyetin siyasi faaliyetlerine, olaylara ve insanlara bakış açısına dair önemli bilgiler verir. Bu dönemde yaşananlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun geleceğini derinden etkileyecek olayların habercisidir.
- Cemiyetin kuruluş amacı ve ideolojisi
- Selanik'teki faaliyetleri ve örgütlenmesi
- II. Meşrutiyet'in ilanı sürecindeki rolü
31 Mart Vakası ve Sonrası
II. Meşrutiyet'in ilanından sonra yaşanan 31 Mart Vakası, Mustafa Asım Bey'in hatıralarında önemli bir yer tutar. Asım Bey, bu olayların nasıl cereyan ettiğini, İstanbul'da yaşanan kargaşa ortamını ve kendisinin de pek çok İttihatçı gibi saklanmak zorunda kalmasını çarpıcı bir dille anlatır. Bu dönem, Osmanlı İmparatorluğu'nun sonunu hızlandıran olaylardan biridir.
Mustafa Asım Bey’in hatıralarının ikinci cildi ise “İmparatorluğun Yıkılışına Doğru” başlığıyla kaleme aldığı ve 5 Kasım 1953’ten itibaren Son Posta’daki tefrikalarını ihtiva ediyor. II. Meşrutiyet’in ilânından 31 Mart Hadisesi’ne kadarki günlerde yaşananları Asım Bey hem yerel basın hem de Avrupa basınından haberler, yorumlar ve tanıklıklarıyla anlatıyor. Meşrutiyet’in getirdiği hürriyet ortamını, İttihat ve Terakki’nin örgütlenme şeklini, basın faaliyetlerini, Meclis-i Mebusan’ın açılmasını, İstanbul’daki siyasi ve sosyal olayları okura aktarıyor.
Anılardan Günümüze Yansıyanlar
Mustafa Asım Çalıkoğlu'nun hatıraları, sadece bir dönemin tanıklığı değil, aynı zamanda o dönemin insanlarının düşünce yapısını, hayallerini ve endişelerini de yansıtır. Bu hatıralar, günümüz Türkiye'sini anlamak için önemli bir kaynak niteliğindedir. Özellikle Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş süreci, bu anılarla daha iyi anlaşılabilir.
İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde aktif rol alan siyasetçi ve gazeteci kimliğiyle Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçişte Türkiye’nin önemli kırılma anlarına şahitlik eden Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun hatıraları yakın tarihe dair geniş perspektifli bir pencere açıyor.
